3 onthullingen over kant-en-klare babyvoeding (potjes)

Helaas horen we dit de laatste tijd veel terug van ouders na recente berichten in de media. Onterecht is er bij veel ouders het beeld ontstaan dat babyvoeding uit potjes de veiligste manier is om je kindje te laten starten met vaste voeding. Bij potjes zouden de controles vele male strenger zijn op o.a. metalen, pesticiden en andere schadelijke stoffen, dan bij verse groente en fruit.

Wij hebben uitgezocht waar de fabels rondom dit thema vandaan komen, en geven je 3 belangrijke redenen waarom je nog altijd beter zelf (verse) babyvoeding kunt maken.

We benaderde wederom diverse experts waaronder IJsbrand Velzeboer – Voedingsmiddelentechnoloog, Emma Kasteel – Toxicoloog Vrije Universiteit Utrecht, Nicolette Quaedvlieg – Voedselveiligheid expert Groente en Fruithuis, en diverse (biologische) boeren.

1. De marketingillusie die “babyveldjes” heet.

Sommige fabrikanten suggereren dat de ingrediënten voor hun kant-en-klaar producten afkomstig zijn van zogenaamde “babyveldjes”. Hierbij lijkt het alsof de babyvoeding uitsluitend afkomstig is van speciaal geselecteerde velden. Deze velden liggen verder weg van industrie en drukke infrastructuur. Ook wordt er minder (schadelijke) gewasbescherming gebruikt op deze velden. De groente en fruit afkomstig van deze velden worden vaak biologische of biodynamische producten genoemd.

Maar klopt dat wel? Komen álle groente en fruit uit babyvoeding dan van dit soort veldjes?

Uit mijn gesprekken met telers blijkt echter dat dit beeld niet klopt. Groenten voor kant-en-klare babyvoeding worden grotendeels uit de reguliere landbouw gehaald. Deze komen soms van Nederlandse bodem maar vaak uit landen zoals Polen of elders uit de wereld. Pas als er een ingredient afwijkt van de Europese norm – zoals een te hoog nitraatgehalte – worden er soms biologische of biodynamische groenten bijgemengd om zo alsnog binnen de Europese norm te blijven. 

Dit betekent niet meteen dat kant-en-klare babyvoeding onveilig of juist veiliger is. Het geeft vooral aan dat de term “babyveldjes” een marketing trucje is om ouders te doen laten lijken dat het veiliger is, terwijl dat in de praktijk niet zo hoeft te zijn.

2. Waarom dagelijks gebruik van potjes niet ideaal is.

Babyvoeding in potjes is veilig in de zin van voedselveiligheid. Elk potje moet voldoen aan strenge richtlijnen, en dat gebeurt ook. Er worden monsters genomen en gecontroleerd op bijvoorbeeld nitraatgehaltes, pesticiden, metalen en andere stoffen. Ouders hoeven zich op dit vlak geen zorgen te maken. 

Af en toe een potje geven kan zeker geen kwaad, maar dagelijks een potje gebruiken is ook niet ideaal. Dit is waarom:

• Ultra bewerkte voeding (UPF): Veel babyvoeding in potjes wordt langdurig verhit (gesteriliseerd), waardoor waardevolle vitaminen deels verloren gaan. Sommige deskundigen rekenen deze producten daarom tot de groep ‘ultra bewerkte voeding’ – iets wat je als ouder liever wilt beperken.
• Smaak en structuur: Potjes bevatten meestal meerdere ingrediënten, gepureerd tot één gladde massa. Hierdoor leert je kindje minder snel verschillende smaken en structuren herkennen – iets wat belangrijk is voor de smaakontwikkeling én mondmotoriek.
• Toegevoegde suikers: In hartige potjes komt dit zelden voor, maar in babykoekjes of graanproducten helaas nog wel. Sommige producten bevatten het equivalent van meerdere suikerklontjes, terwijl baby’s die helemaal niet nodig hebben. 
• Furanen: Door de hoge verhitting kunnen er stoffen ontstaan zoals Furanen, die in grotere hoeveelheden mogelijk schadelijk zijn. De waarden liggen soms in de buurt van die in gerookte producten. Diepvries of gepasteuriseerde babyvoeding kan op dit vlak een veiliger alternatief zijn.

3. Hoe schadelijk is Furaan, hoe ontstaat dit, en hoe voorkom je het?

Furaan (Engels: furan) is een chemische stof die in kleine hoeveelheden kan ontstaan in verhitte voedingsmiddelen, vooral tijdens industriële processen zoals sterilisatie of langdurige verhitting in gesloten verpakkingen. 

Hoe ontstaat dit? (Furaanvorming)

Furaanvorming hangt sterk af van de verhittingstijd, temperatuur en de verpakking die gebruikt wordt. In de industrie wordt babyvoeding vaak gesteriliseerd in luchtdichte verpakkingen, bij relatief hoge temperaturen (100–130°C). Furaan ontstaat tijdens dit proces uit koolhydraten en aminozuren, en ascorbinezuur (vitamine C) kan daarbij een extra bron zijn voor die omzetting. Bij potjes babyvoeding kan Furaan gevangen blijven in de afgesloten verpakking

Hoe voorkom je dit?

Furaan is een vluchtige stof. Dat wil zeggen dat de stof gemakkelijk verdampt. Wanneer je thuis je groenten bereid, doe je dit vaak door middel van stomen of koken in een pan. Dit is een open systeem waarbij de dampen gemakkelijk weg kunnen. Ook gebruik je hierbij vaak veel lagere temperaturen dan bij industriële bereiding. Hierdoor zullen de Furanen grotendeels verdampen.

High Hydrostatic Pressure (HHP) is een innovatieve niet-thermische verwerkingsmethode die de vorming van Furaan aanzienlijk kan verminderen. Deze methode is (nog) niet geschikt voor alle babyvoeding en is aanzienlijk duurder in de bereiding. Niet niet alle grote merken gebruiken deze manier van bereiden.

Gezondheidsrisico’s en aanbevelingen
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft bevestigd dat blootstelling aan furan en methylfuranen via voedsel, met name bij zuigelingen die kant-en-klare babyvoeding consumeren, kan leiden tot mogelijke langetermijnleverbeschadiging . Hoewel de exacte gezondheidsrisico’s nog verder onderzocht moeten worden, is het raadzaam om de blootstelling aan furan zoveel mogelijk te beperken.

Er wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van Furaan in o.a. kant-en-klare babyvoeding. Zie o.a. de volgende bronnen:

• Eurowet – EFSA waarschuwt voor furaan in levensmiddelen
• VMT – EFSA bevestigt nadelige gezondheidseffecten van furanen in voeding (Betaald artikel)
• SSRN – Formation of Furan and Furan Derivatives in Baby Food Products (Engels, wetenschappelijk)
• ScienceDirect – Formation of furan and furan derivatives in baby food products (Engels, wetenschappelijk)

Conclusie: Start met vers. 

Zelf koken voor je baby is dus minstens zo veilig én vaak gezonder, en wordt door verschillende experts zelfs aangeraden. Zo stelt toxicoloog Emma Kasteel dat alle groenten en fruit die in de supermarkt liggen, veilig zijn. Zelfs als er nog minieme restjes pesticiden op zitten, is de hoeveelheid zo laag dat het geen gezondheidsrisico vormt, zelfs niet voor baby’s. Dit komt doordat de maximale toegestane hoeveelheden met een factor 100 zijn verlaagd ten opzichte van wat als veilig wordt gezien in dierproeven. Met andere woorden: je kunt met een gerust hart zelf groente en fruit kopen en daar babyhapjes van maken.

• Kook zoveel mogelijk vers. Alles wat je zelf maakt van verse supermarktgroenten is veilig én goed voor de smaakontwikkeling.
• Gebruik biologische groenten als je dat fijn vindt. Het is beter voor milieu en dierenwelzijn, en bevat doorgaans minder residuen van bestrijdingsmiddelen – al is reguliere teelt ook heel veilig.
• Wees kritisch op bewerkte babyproducten. Check de ingrediëntenlijst, vooral bij tussendoortjes of koekjes. Probeer niet dagelijks een potje babyvoeding te geven, maar alleen bij uitzondering. 
• Bied losse smaken en structuren aan. Daarmee help je je baby niet alleen met wennen aan smaken, maar ook met de ontwikkeling van mondmotoriek en eetvaardigheid.

Wil je inspiratie om zelf aan de slag te gaan? Check onze app Happje met ruim 400+ geschikte recepten of haal ons boek Happje voor Happje in huis wanneer jouw kindje (binnenkort) start met oefenhapjes! 

Volg ons op @happje.official voor meer informatie en de laatste nieuwtjes rondom veilige en gezonde voeding voor je kind.