Is supermarktgroente en -fruit wel veilig voor mijn kind? Dit moet je weten!

Bestrijdingsmiddelen of gewasbescherming, wat is het nu eigenlijk?

Boeren werken hard om gezonde groente en fruit te telen. Maar planten kunnen worden aangevallen door plagen: bijvoorbeeld insecten, schimmels en onkruid. Gewasbeschermingsmiddelen helpen om dit tegen te gaan. Een pesticide/bestrijdingsmiddel/gewasbescherming is een chemische stof die wordt gebruikt om plagen zoals insecten, schimmels en onkruid te bestrijden. Welke bestrijdingsmiddelen een boer mag gebruiken, is per plant en plaag verschillend. Bij sommige gewassen worden meer pesticiden gebruikt dan bij andere, afhankelijk van hoe gevoelig het gewas is voor plagen en ziekten.

• Insecten (bijv. luizen of rupsen) kunnen een grote plaag vormen. Luizen beginnen namelijk direct aan planten te zuigen en rupsen eten de bladeren. Zo beschadigen ze de planten.
• Schimmels kunnen vanuit de lucht of bodem op de plant komen. Wanneer schimmels uitgroeien op de planten, kan dit heel snel gaan (denk maar aan je eigen groenten waar schimmel op zit: voor je het weet is de hele paprika beschimmeld).
• Onkruid kan schadelijk zijn, omdat het met de oogst mee kan komen. Sommige onkruiden zijn giftig. Boeren willen dat er zo min mogelijk/geen onkruid bij hun gewassen komt.

Maar planten kunnen zichzelf ook beschermen tegen deze ziekten! Zo maken pepers een pittige stof aan die insecten afschrikt. Andijvie bevat een bittere stof die een natuurlijke bescherming is tegen vraat door insecten.

Is gewasbescherming wel veilig?

Voordat een gewasbeschermingsmiddel op de markt komt, moet het aan strenge eisen voldoen:

• Gezondheid: Er wordt onderzocht of het veilig is voor mensen.
• Milieu: Er wordt gekeken of het middel goed afbreekt in de natuur. Om in Nederland een middel te mogen gebruiken, moet het aan aanvullende eisen voldoen. Zo wordt hier extra goed gekeken naar de impact op ons water.
• Effectiviteit: Werkt het echt tegen de plaag?

Er wordt door de fabrikant een uitgebreid dossier opgesteld, wat vervolgens door onafhankelijke deskundigen wordt getoetst. Dit gebeurt op Europees niveau. Alleen als een middel veilig wordt bevonden, wordt het toegelaten in Europa. Dit proces kost veel tijd en kan soms wel 10 jaar duren.

Kan mijn kind gewasbescherming of bestrijdingsmiddelen binnenkrijgen?

Soms blijven er hele kleine hoeveelheden bestrijdingsmiddelen achter op groenten en fruit. Dit noemen we residu. Hoeveel krijgt mijn kind hiervan binnen en is dit eigenlijk wel veilig? Ook hier zijn strenge regels voor.

Alle groente en fruit dat is bespoten, moet voldoen aan de MRL (Maximale Residu Limiet)-norm. Dit is de maximale hoeveelheid die achterblijft na effectief bestrijden van de plaag op de plant. Deze maximale hoeveelheid residu van de bestrijdingsmiddelen is nog steeds veilig voor mens en milieu. Deze grenzen zijn in Europa extra streng en houden rekening met eetpatronen van baby’s en jonge kinderen, maar ook ouderen en zwangeren. Ook wordt hierbij rekening gehouden met wat een liefhebber maximaal op één dag eet en de hoeveelheid van een groente of fruit die iemand dagelijks, levenslang kan innemen zonder noemenswaardig effect op de gezondheid.

De MRL-norm op bespoten voedsel in Nederland

Hoe weten we zeker dat bespoten groente en fruit onder deze MRL-norm blijven? Dat is de taak van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Zij voeren zogenoemde NVWA-controles uit. Deze Nederlandse overheidsinstelling controleert of boeren zich aan de regels houden bij het juiste gebruik van gewasbescherming in de teelt en of groenten en fruit in de supermarkten voldoen aan de MRL-norm.

Hoe veilig is de MRL-norm?

Wetenschappers houden een veiligheidsmarge van 100 keer lager aan dan wat schadelijk zou kunnen zijn. 

Ook wordt er rekening gehouden met de verschillen per type groente en fruit:

1. Bij het vaststellen van de MRL wordt eerst gekeken naar de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen die de plaag bestrijdt tijdens de teelt, wanneer de schil er nog om zit. Dit noemen ze de effectiviteit.
2. Vervolgens wordt in de risicobeoordeling voor de gezondheid een berekening gedaan van de mogelijke gezondheidsrisico’s. Hierbij wordt ook rekening gehouden met het deel dat we daadwerkelijk opeten, en de omgevingsfactoren.
3. Omdat we van sommige producten de schil eten en van andere niet, en we in de EU gedurende ons hele leven meer appels dan mango’s eten, zijn de risicobeoordelingen ook verschillend.

Stapelen van residuen van bestrijdingsmiddelen

Voor elk type fruit en groente is er een andere soort gewasbescherming nodig die effectief is tegen een bepaalde plaag (bijvoorbeeld schimmel op aardbei en rups op sla). Je krijgt dus meerdere soorten residu van bestrijdingsmiddelen binnen door meerdere soorten voedsel te eten. Ook kunnen er meerdere stoffen op één soort groenten of fruit zitten.

Er bestaat op dit moment nog geen risicobeoordeling waarbij modellen de stapeling van meerdere soorten residu meenemen. De gezondheidsvoordelen van variëren met groenten en fruit zijn en blijven nog steeds groot, ook ten opzichte van het gevaar van meerdere soorten residu afkomstig van meerdere soorten gewasbescherming.

Appels met peren vergelijken

Gewasbescherming dringt minder goed door dikke schillen heen dan door dunne schillen. In de vrucht van de banaan zul je dus minder van gewasbescherming terugvinden dan op de schil van de banaan. Wil dit dan zeggen dat aardbeien minder goed zijn om aan je kind te geven? Nee, ook hier geldt: de maximale hoeveelheid van resten gewasbescherming is bepaald per gewas en is verschillend voor bananen en aardbeien. De groeiomstandigheden en plagen zijn voor bananen heel anders dan voor aardbeien. Daardoor worden er dus andere middelen ingezet bij bananen dan bij aardbeien. Beide middelen moeten voldoen aan de afzonderlijk gestelde MRL-waarden. Het is dus geen kwestie van appels met peren vergelijken.

Mede dankzij wet- en regelgeving kunnen we dus stellen dat je bij het eten van groente en fruit een residu van gewasbescherming binnen kunt krijgen, in een hoeveelheid waarbij blootstelling niet schadelijk is voor onze gezondheid. Dit geldt voor elk type groente en fruit dat in Nederland wordt verkocht. Hierbij maakt het niet uit of je het (voorverpakt) in de supermarkt koopt, bij de groenteboer of rechtstreeks bij de boer. Ook wanneer groente en fruit als ingrediënten voor kant-en-klaarproducten worden gebruikt, voldoen deze aan dezelfde norm.

Zijn biologisch geteelde groenten en fruit gezonder?

Eerst wat feiten over de biologische landbouw:

• Ook bij biologische groente en fruit wordt er gewasbescherming gebruikt. Dit zijn wel andere (natuurlijke) gewasbeschermingsmiddelen. Beide moeten voldoen aan Europese normen.
• Het is niet bewezen dat het eten van biologische groente en fruit gezonder is voor mensen.
• Biologische producten kunnen soms wel beter zijn voor het milieu, water, bodem en biodiversiteit (dierenwelzijn).

Vaak wordt gedacht dat biologisch eten gezonder is, maar dit is niet bewezen. Het belangrijkste is dat je voldoende groenten en fruit eet, of het nu biologisch is of niet!

De MRL-norm bij biologisch geteeld groenten en fruit

Groenten en fruit, ongeacht de herkomst, moeten aan dezelfde Europese MRL-normen voldoen. Het maakt dus niet veel uit of je je (biologische) groente en fruit uit Spanje of Mexico eet of dat ze uit Nederland komen. Wel is het natuurlijk duurzamer om zoveel mogelijk te kiezen voor groente en fruit uit Nederland.

Koop dus vooral verse producten waar jij je goed bij voelt. Niet iedereen heeft een gevulde portemonnee om alles biologisch te kopen. Maar natuurlijk helpen we de natuur wel een beetje wanneer we zoveel mogelijk (biologische) groente en fruit lokaal of uit Nederland kopen en wanneer we zo veel mogelijk met het seizoen mee-eten. Kies waar mogelijk bewust voor lokale of seizoensproducten om je impact op het milieu te verkleinen.

Hoe geef ik mijn kind veilig groente en fruit?

Er zijn een aantal tips waarmee je elk type groente en fruit veilig kunt eten en de blootstelling aan bestrijdingsmiddelen kunt verminderen. Veel mensen vragen zich af of het zin heeft om groenten en fruit te wassen of te schillen om pesticiden te verwijderen.

Was altijd je groente en fruit

Spoel groenten en fruit altijd goed af onder de kraan. Het wassen van groenten en fruit is ook vooral om vuil en stof te verwijderen, niet vanwege de resten gewasbescherming, chemische bestrijdingsmiddelen of pesticiden verwijderen.

Er zijn speciale schoonmaakproducten verkrijgbaar voor het wassen van de producten, maar deze zijn niet nodig en werken niet beter dan goed spoelen onder stromend water. De veiligheid van deze zogenaamde schoonmaakproducten is daarnaast niet altijd getest. Soms zie je filmpjes op social media van donker water na het wassen van fruit. Vaak is er dan rood fruit gewassen, wat sowieso kleur afgeeft, ook wanneer je dit wast met alleen water.

Eet gevarieerd

Door af te wisselen tussen verschillende soorten fruit en groenten krijg je veel verschillende voedingsstoffen binnen en went je kind aan andere smaken. Ook vanuit de ontwikkeling van mondgevoel is variatie belangrijk. Varieer daarom zoveel mogelijk!

Wat nu als je kind elke dag een appel eet, kan dit dan een risico vormen? In de risicobeoordeling van een maximale residu van bestrijdingsmiddel op appel wordt rekening gehouden met wat een appel-liefhebber op een dag eet, maar ook de levenslange consumptie van appels. Daarnaast wordt er bij de MRL-normen ook nog eens rekening gehouden met 100x de veiligheidsnorm en met de consumptie door kinderen of baby’s.

Daarom zijn verse supermarktgroente en -fruit veilig voor je kind:

• Door de strenge Europese normen die we in elke Nederlandse supermarkt hanteren, zijn verse groente en fruit veilig voor iedereen, ook voor jouw kind.
• Wassen helpt om resten en vuil te verwijderen. Je hebt geen andere middelen nodig.
• Gevarieerd eten is het allerbelangrijkste voor een gezond dieet.
• Zowel biologisch als regulier voedsel is goed, zolang je kind maar genoeg groente en fruit binnenkrijgt. Maak je dus geen zorgen en laat je kindje lekker genieten van gezonde en gevarieerde voeding! 

Next…

Hoe veilig zijn kant-en-klaar producten (potjes) eigenlijk? Hoe zit het met de “babyveldjes” waar producenten van kant-en-klare babyvoeding hun ingrediënten vandaan halen? Wat is de rol van de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) hierin? Benieuwd naar deze antwoorden? Binnenkort volgt deel 2!

Volg ons op @happje.official voor meer informatie en de laatste nieuwtjes rondom veilige en gezonde voeding voor je kind.